Woody Guthrie: Η φωνή των καταπιεσμένων, 58 χρόνια μετά

 
Σήμερα 3 Οκτωβρίου συμπληρώνονται 58 χρόνια από τον θάνατο του Woody Guthrie (1912–1967), του ανθρώπου που με την κιθάρα του και τη φωνή του έγινε σύμβολο της εργατικής τάξης και της κοινωνικής αντίστασης στην Αμερική.

Ο τραγουδοποιός που έγραψε το “This Land Is Your Land” και χάραξε τον δρόμο για τη μουσική διαμαρτυρίας, παραμένει επίκαιρος όσο ποτέ.

Ποιος ήταν ο Woody Guthrie

Γεννημένος το 1912 στην Οκλαχόμα, ο Guthrie μεγάλωσε μέσα στη φτώχεια και την κοινωνική αδικία. Ταξίδεψε ως εποχιακός εργάτης, γνώρισε από κοντά την εκμετάλλευση των ακτήμονων αγροτών και έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος ΗΠΑ το 1936. Η μουσική του ήταν όπλο ταξικής συνείδησης, με τραγούδια που μιλούσαν για φτώχεια, απεργίες, φασισμό και αλληλεγγύη.

Μουσική Κληρονομιά

Ο Guthrie έγραψε πάνω από 1.000 τραγούδια, πολλά από τα οποία έγιναν ύμνοι της κοινωνικής πάλης. Ανάμεσά τους:

This Land Is Your Land – πατριωτικός ύμνος από την ανάποδη, με αναφορές στην ιδιοκτησία και την ανισότητα

Pretty Boy Floyd – για τον κοινωνικό χαρακτήρα του περιθωριακού

The Ludlow Massacre – για την αιματηρή απεργία στα ανθρακωρυχεία

Tear the Fascists Down – ξεκάθαρη αντιφασιστική στάση

Miss Pavlichenko – αφιερωμένο στη σοβιετική ελεύθερη σκοπεύτρια του Β’ Παγκοσμίου

Πέρα από τη μουσική

Ο Guthrie αρθρογραφούσε στο “The Daily Worker”, το έντυπο του ΚΚ ΗΠΑ, και έγραψε δύο βιβλία:

Bound for Glory (1943) – αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα

Seeds of Man – φιλοσοφική συνέχεια της ζωής του

Ασθένεια και Θάνατος

Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, προσβλήθηκε από Χορεία του Χάντινγκτον, μια κληρονομική νευροεκφυλιστική ασθένεια. Πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του σε νοσοκομεία, χωρίς να σταματήσει να εμπνέει. Πέθανε στις 3 Οκτωβρίου 1967, σε ηλικία μόλις 55 ετών.

Κληρονομιά και Επιρροή

Ο Guthrie επηρέασε βαθιά καλλιτέχνες όπως:

Bob Dylan (τον αποκαλούσε “δάσκαλο”) Pete Seeger (στενός φίλος και συνεργάτης) Bruce Springsteen, Billy Bragg, Neil Young

Η μουσική του παραμένει εργαλείο αντίστασης και έμπνευση για όσους παλεύουν για έναν πιο δίκαιο κόσμο.

Εμβληματικά Τραγούδια του Woody Guthrie

This Land Is Your Land	Αντι-ιδιοκτησιακός ύμνος, απάντηση στο “God Bless America”
Deportee (Plane Wreck at Los Gatos)	Για τους μετανάστες εργάτες που πέθαναν ανώνυμα
I Ain’t Got No Home	Τραγούδι για την αποξένωση και την κοινωνική αδικία
Pretty Boy Floyd	Ο ληστής ως λαϊκός ήρωας – κοινωνική κριτική
Pastures of Plenty	Για τους εποχιακούς εργάτες και την εκμετάλλευση
Hard Travelin’	Η σκληρή ζωή του περιπλανώμενου εργάτη
Jesus Christ	Θρησκευτική αλληγορία με κοινωνικό μήνυμα
So Long, It’s Been Good to Know Yuh	Χιούμορ και αποχαιρετισμός μέσα στη σκόνη του Dust Bowl
1913 Massacre	Αναφορά στη σφαγή εργατών στο Μίσιγκαν
Union Burying Ground	Τιμή στους εργάτες που πέθαναν για τα δικαιώματα
Do Re Mi	Προειδοποίηση στους μετανάστες για την Καλιφόρνια
Talking Dust Bowl Blues	Σατιρική αφήγηση για τη ζωή στη σκόνη
Vigilante Man	Καταγγελία για την αστυνομική βία
Grand Coulee Dam	Τεχνολογική πρόοδος ως εργαλείο λαϊκής ωφέλειας
Hobo’s Lullaby	Τρυφερό τραγούδι για τους περιπλανώμενους

Εμβληματικά Λόγια του Woody Guthrie

Για την κοινωνική δικαιοσύνη:

“Some men rob you with a six-gun — others rob you with a fountain pen.” → Καυστική παρατήρηση για την οικονομική εκμετάλλευση και την υποκρισία της εξουσίας.

“If we fix it so’s you can’t make money on war, we’ll all forget what we’re killing folks for.” → Αντιπολεμική θέση με οικονομική διάσταση.

“I would like to see every single soldier on every single side, just take off your helmet... and say, nope, I ain’t a gonna kill nobody.” → Ριζοσπαστική έκκληση για ειρήνη και αφοπλισμό

Για τη μουσική και τον ρόλο του καλλιτέχνη:

“It’s a folk singer’s job to comfort disturbed people and to disturb comfortable people.” → Ορισμός της μουσικής ως εργαλείο κοινωνικής αφύπνισης.

“Any fool can make something complicated. It takes a genius to make it simple.” → Μια φράση που αποτυπώνει τη φιλοσοφία του για την τέχνη και την επικοινωνία.

“This machine kills fascists.” → Το σύνθημα που είχε γραμμένο στην κιθάρα του — σύμβολο της μουσικής ως αντίσταση.

Για τον άνθρωπο και την ελπίδα:

“The note of hope is the only note that can help us... because, largely, about all a human being is, anyway, is just a hoping machine.” → Ποιητική φράση για την ανθρώπινη φύση και την ανάγκη για ελπίδα.

“Life has got a habit of not standing hitched. You got to ride it like you find it.” → Σοφία της καθημερινότητας, με χιούμορ και ρεαλισμό.

“I hate a song that makes you think that you are not any good... I am out to sing songs that make you take pride in yourself and in your work.” → Μανιφέστο για την ενδυνάμωση των απλών ανθρώπων μέσω της μουσικής

Από την κιθάρα που “σκοτώνει φασίστες” μέχρι τα τραγούδια που ενέπνευσαν γενιές, ο Guthrie παραμένει ο πιο ριζοσπαστικός τροβαδούρος της Αμερικής.

Πολιτικές Θέσεις

Ο Woody Guthrie ήταν ανοιχτά σοσιαλιστής, με βαθιά πίστη στην κοινωνική δικαιοσύνη, την εργατική τάξη και την αντιφασιστική πάλη. Αν και δεν ήταν επίσημο μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος ΗΠΑ, συνεργαζόταν στενά με αυτό και αρθρογραφούσε στην εφημερίδα People’s World

Κεντρικές πολιτικές του θέσεις:

Αντιφασισμός: Το σύνθημα “This machine kills fascists” στην κιθάρα του ήταν πολιτική δήλωση και όχι απλώς σλόγκαν.

Αντι-καπιταλισμός: Πολλά τραγούδια του, όπως το Pretty Boy Floyd, καταγγέλλουν την οικονομική εκμετάλλευση: “Some will rob you with a six-gun, and some with a fountain pen.”

Υπέρ των εργατών και των συνδικάτων: Στήριξε απεργίες, αγροτικές εξεγέρσεις και τραγούδησε για την ανάγκη συλλογικής δράσης.

Αντιρατσισμός: Το τραγούδι Old Man Trump καταγγέλλει τον πατέρα του Donald Trump για ρατσιστική πολιτική στέγασης.

Υπέρ της ελευθερίας του λόγου και της ψήφου: Έγραφε συχνά για τις εκλογές και την ανάγκη συμμετοχής των φτωχών στην πολιτική διαδικασία

Παρακολουθούσε επίσης τους αγώνες της εργατικής τάξης σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο Άρη Χατζηστεφάνου, ο Guthrie έγραψε στίχους για τον Ελληνικό Εμφύλιο, οι οποίοι δεν μελοποιήθηκαν ποτέ:

«Είμαι Έλληνας εργάτης και πολεμιστής. Πέρασα μέσα από βόμβες και δυναμίτες και είδα τον δρόμο και την πόλη μου να ανατινάζονται. Και τώρα, οι ίδιοι μαυροντυμένοι μπάτσοι περπατούν γύρω μου. Πολέμησα τους φασίστες, αλλά δεν άλλαξαν καν στολές. Ακόμα περπατούν δίπλα μου…»

Έρευνες δείχνουν επίσης ότι είχε γράψει τραγούδια κατά του φασιστικού καθεστώτος του Φράνκο στην Ισπανία, τα οποία δεν ηχογραφήθηκαν ούτε δημοσιεύτηκαν.

Επιρροή σε Bob Dylan

Ο Bob Dylan θεωρούσε τον Guthrie πνευματικό του πατέρα. Το πρώτο του πρωτότυπο τραγούδι ήταν το Song to Woody, ενώ επισκεπτόταν τον Guthrie στο νοσοκομείο για να του τραγουδάει τα κομμάτια του.

“Ήθελα να τραγουδήσω κάτι που κανείς άλλος δεν έγραφε. Αν το έβρισκα, ίσως να μην είχα αρχίσει να γράφω.” – Bob Dylan

Η πολιτική ειλικρίνεια, η λαϊκή γλώσσα και η αντισυστημική στάση του Guthrie διαμόρφωσαν τον Dylan της δεκαετίας του ’60, με τραγούδια όπως Masters of War και The Times They Are A-Changin’ να φέρουν ξεκάθαρη επιρροή.

Επιρροή σε Billy Bragg

Ο Billy Bragg, Βρετανός τραγουδοποιός και ακτιβιστής, θεωρεί τον Guthrie πυξίδα της πολιτικής folk. Το 1998 συνεργάστηκε με τους Wilco για να μελοποιήσει ανέκδοτους στίχους του Guthrie στο άλμπουμ Mermaid Avenue, φέρνοντας τον Guthrie στο προσκήνιο μιας νέας γενιάς.

“Ο Woody Guthrie δεν ήταν απλώς τραγουδιστής. Ήταν η φωνή της αλήθειας, της αντίστασης και της ελπίδας.” – Billy Bragg

Ο Bragg συνεχίζει να τραγουδά για εργατικά δικαιώματα, αντιφασισμό και κοινωνική ισότητα, ακολουθώντας το μονοπάτι που χάραξε ο Guthrie.

Pete Seeger

Στενός φίλος και συνεργάτης του Guthrie. Μαζί έθεσαν τα θεμέλια της πολιτικής folk στις ΗΠΑ. Ο Seeger συνέχισε το έργο του Guthrie, τραγουδώντας για ειρήνη, δικαιώματα και κοινωνική δικαιοσύνη.

Bruce Springsteen

Ο “Boss” έχει δηλώσει πως ο Guthrie ήταν πνευματικός του οδηγός. Το άλμπουμ Nebraska και το The Ghost of Tom Joad είναι γεμάτα από λαϊκές αφηγήσεις και κοινωνική ευαισθησία, εμπνευσμένες από τον Guthrie

John Mellencamp

Με τραγούδια για την αγροτική Αμερική, την εργατική τάξη και την ανισότητα, ο Mellencamp συνεχίζει το νήμα της “τραγουδιστικής διαμαρτυρίας” που ξεκίνησε ο Guthrie

Joan Baez

Η φωνή της ειρήνης και των πολιτικών αγώνων της δεκαετίας του ’60. Η Baez τραγούδησε Guthrie και τον τίμησε ως πρότυπο καλλιτέχνη με συνείδηση.

Tom Morello (Rage Against the Machine, The Nightwatchman)

Αν και προέρχεται από τον χώρο του alternative metal, ο Morello έχει δηλώσει πως ο Guthrie είναι πηγή έμπνευσης για την πολιτική του στάση και την ακτιβιστική του δράση

Jerry Garcia & Bob Weir (Grateful Dead)

Η ψυχεδελική folk των Grateful Dead έχει ρίζες στον Guthrie, ειδικά μέσα από τις αφηγήσεις και την αίσθηση του “δρόμου” που χαρακτήριζε τα τραγούδια του.

Phil Ochs

Ίσως ο πιο άμεσος “διάδοχος” του Guthrie στη δεκαετία του ’60. Ο Ochs έγραψε τραγούδια για πολέμους, φτώχεια, φυλετικές διακρίσεις, με σαφή επιρροή από το ύφος και τη θεματολογία του Guthrie.

Steve Earle

Συνδυάζει country, folk και rock με πολιτικό περιεχόμενο. Έχει δηλώσει πως ο Guthrie είναι ο λόγος που γράφει τραγούδια με κοινωνικό μήνυμα.

Donovan

Ο Σκωτσέζος τροβαδούρος της δεκαετίας του ’60 επηρεάστηκε από την απλότητα και την ειλικρίνεια των τραγουδιών του Guthrie.

Joe Strummer (The Clash)

Αν και punk, ο Strummer είχε βαθιά εκτίμηση για τον Guthrie, τον οποίο θεωρούσε πρότυπο πολιτικής στάσης και καλλιτεχνικής ακεραιότητας.

Γιατί επηρέασε τόσους διαφορετικούς καλλιτέχνες;

Η μουσική του Guthrie ήταν απλή αλλά ουσιαστική. Οι στίχοι του μιλούσαν για πραγματικά προβλήματα: φτώχεια, πόλεμοι, ανισότητα. Δεν φοβόταν να πάρει θέση, ακόμα κι αν αυτό σήμαινε να αποκλειστεί από τα mainstream μέσα. Ήταν λαϊκός καλλιτέχνης, όχι σταρ — και αυτό τον έκανε πιο αυθεντικό.

Τραγούδια του Woody Guthrie που τραγουδήθηκαν από άλλους

This Land Is Your Land	Bruce Springsteen, Pete Seeger, Sharon Jones, U2
Deportee (Plane Wreck at Los Gatos)	Joan Baez, Dolly Parton, Bob Dylan, The Byrds
Pastures of Plenty	Odetta, Judy Collins, Ani DiFranco, Bob Dylan
Pretty Boy Floyd	Emmylou Harris, The Byrds, Ramblin’ Jack Elliott
Do Re Mi	Ry Cooder, Nanci Griffith, Arlo Guthrie
Hard Travelin’	The Kingston Trio, Cisco Houston, Billy Bragg
I Ain’t Got No Home	Bruce Springsteen, The Waterboys, Bob Dylan
1913 Massacre	Billy Bragg, Ramblin’ Jack Elliott
Hobo’s Lullaby	Arlo Guthrie, Emmylou Harris, Nanci Griffith
Union Maid	The Weavers, Sweet Honey in the Rock, Pete Seeger
Jesus Christ	Johnny Cash, Tom Russell
Grand Coulee Dam	Lonnie Donegan, The Almanac Singers
Vigilante Man	Ry Cooder, Bruce Springsteen
So Long, It’s Been Good to Know Yuh	The Weavers, Judy Collins, Bob Dylan
Birds and Ships (ανέκδοτο)	Billy Bragg & Wilco με Natalie Merchant

🎧 Πολλές από αυτές τις ερμηνείες βρίσκονται σε συλλογές όπως:

Mermaid Avenue (Billy Bragg & Wilco) – μελοποίηση ανέκδοτων στίχων του Guthrie
Folkways: A Vision Shared – tribute άλμπουμ με Springsteen, Mellencamp, Dylan
Woody Guthrie Tribute Concerts (1968 & 1970) – ιστορικές ζωντανές εκτελέσεις

Ακούς το Travellers Radio – ένα blog που αγαπά τον ήχο όσο και τις λέξεις. Για όσο ροκ αντέχεις ακόμα.