Η Εκάτη είναι χθόνια θεότητα της αρχαιοελληνικής θρησκείας και μυθολογίας, η οποία απεικονίζεται συνήθως να κρατά δύο πυρσούς ή κλειδί και σε μεταγενέστερες περιόδους με τρία πρόσωπα.
Συσχετιζόταν ποικιλοτρόπως με τα σταυροδρόμια, τις εισόδους, το φως, τη μαγεία, τη γνώση των φαρμακευτικών και δηλητηριωδών βοτάνων, τα φαντάσματα και τη νεκρομαντεία. Εμφανίζεται στον Ομηρικό Ύμνο προς τη Δήμητρα και στη Θεογονία του Ησίοδου, όπου παρουσιάζεται ως μεγαλοπρεπής θεά. Η περιοχή καταγωγής της λατρείας της είναι άγνωστη, ωστόσο εικάζεται πως ήταν δημοφιλής στη Θράκη. Αποτέλεσε μια από τις πολλές θεότητες που λατρεύονταν από τα αθηναϊκά σπιτικά ως προστάτιδα, η οποία εξασφάλιζε ευημερία και καθημερινές ευλογίες στην οικογένεια. Στα μεταχριστιανικά κείμενα των Χαλδαϊκών Χρησμών (2ος - 3ος αιώνας μ.Χ.) εμφανίζεται να έχει (κάποια) εξουσία πάνω στη γη, τη θάλασσα και τον ουρανό, αλλά και οικουμενικότερο ρόλο ως Σωτείρα, Μητέρα των Αγγέλων και Κοσμική Παγκόσμια Ψυχή. Σε ό,τι αφορά τη φύση της λατρείας της, παρατηρείται ότι «αισθάνεται μεγαλύτερη άνεση στις παρυφές παρά στο κέντρο του ελληνικού πολυθεϊσμού. Εγγενώς αμφίσημη και πολύμορφη, διαπερνά τα συμβατικά όρια και διαφεύγει τον ορισμό».
Ο ποιητής της Θεογονίας, ο Ησίοδος, αναγνωρίζει στο πρόσωπό της την πανίσχυρη Κυρία των τριών βασιλείων: γης, ουρανού και θάλασσας. Λέει, ακόμη, πως η θεά ασκούσε την κυριαρχία της από την εποχή των Τιτάνων πριν πάρει την εξουσία ο Ζευς και η τάξη του. Ο νέος κυβερνήτης του κόσμου την τίμησε, αφήνοντάς την στο αρχικό μεγαλείο της, και περισσότερο απ' όλους δίνοντας της υπέροχα δώρα, μερίδιο απο την γή,τη θάλασσα και τον έναστρο ουρανό. Τιμές οι οποίες δεν ήταν υπό την βασιλεία του Δία αλλά ανήκαν στην Εκάτη εξ' αρχής. Ο Δίας, αναφέρει ο Ησίοδος, δεν της συπεριφέρθηκε με βία, ούτε της αφαίρεσε αυτά που της είχαν δώσει οι Τιτάνες.
Αυτό που φαίνεται στη Θεογονία είναι ότι η Εκάτη δεν λαμβάνει την γή, τον ουρανό και τη θάλασσα αλλά ένα μερίδιο τιμών, το οποίο τονίζεται εμφατικά και κατ' επανάληψη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ενα αποσπάσμα της Θεογονίας (στίχοι 440-43) στο οποίο η Εκάτη μπορεί αν το θελήσει να χαρίσει μεγαλύτερη ψαριά στου αλιείς ή να τους την μικρύνει, δρώντας κατά ένα τρόπο σε συνδυασμό με τον Ποσειδώνα. Κατά δεύτερον υπογραμμίζεται η χρονική συνέχεια των τιμών που απολαμβάνει η Εκάτη, καθώς διατηρεί αυτά που αρχικώς κατείχε αλλά και ακόμη περισσότερα καθώς ο Δίας την τιμά.
Συσχετιζόταν ποικιλοτρόπως με τα σταυροδρόμια, τις εισόδους, το φως, τη μαγεία, τη γνώση των φαρμακευτικών και δηλητηριωδών βοτάνων, τα φαντάσματα και τη νεκρομαντεία. Εμφανίζεται στον Ομηρικό Ύμνο προς τη Δήμητρα και στη Θεογονία του Ησίοδου, όπου παρουσιάζεται ως μεγαλοπρεπής θεά. Η περιοχή καταγωγής της λατρείας της είναι άγνωστη, ωστόσο εικάζεται πως ήταν δημοφιλής στη Θράκη. Αποτέλεσε μια από τις πολλές θεότητες που λατρεύονταν από τα αθηναϊκά σπιτικά ως προστάτιδα, η οποία εξασφάλιζε ευημερία και καθημερινές ευλογίες στην οικογένεια. Στα μεταχριστιανικά κείμενα των Χαλδαϊκών Χρησμών (2ος - 3ος αιώνας μ.Χ.) εμφανίζεται να έχει (κάποια) εξουσία πάνω στη γη, τη θάλασσα και τον ουρανό, αλλά και οικουμενικότερο ρόλο ως Σωτείρα, Μητέρα των Αγγέλων και Κοσμική Παγκόσμια Ψυχή. Σε ό,τι αφορά τη φύση της λατρείας της, παρατηρείται ότι «αισθάνεται μεγαλύτερη άνεση στις παρυφές παρά στο κέντρο του ελληνικού πολυθεϊσμού. Εγγενώς αμφίσημη και πολύμορφη, διαπερνά τα συμβατικά όρια και διαφεύγει τον ορισμό».
Ο ποιητής της Θεογονίας, ο Ησίοδος, αναγνωρίζει στο πρόσωπό της την πανίσχυρη Κυρία των τριών βασιλείων: γης, ουρανού και θάλασσας. Λέει, ακόμη, πως η θεά ασκούσε την κυριαρχία της από την εποχή των Τιτάνων πριν πάρει την εξουσία ο Ζευς και η τάξη του. Ο νέος κυβερνήτης του κόσμου την τίμησε, αφήνοντάς την στο αρχικό μεγαλείο της, και περισσότερο απ' όλους δίνοντας της υπέροχα δώρα, μερίδιο απο την γή,τη θάλασσα και τον έναστρο ουρανό. Τιμές οι οποίες δεν ήταν υπό την βασιλεία του Δία αλλά ανήκαν στην Εκάτη εξ' αρχής. Ο Δίας, αναφέρει ο Ησίοδος, δεν της συπεριφέρθηκε με βία, ούτε της αφαίρεσε αυτά που της είχαν δώσει οι Τιτάνες.
Αυτό που φαίνεται στη Θεογονία είναι ότι η Εκάτη δεν λαμβάνει την γή, τον ουρανό και τη θάλασσα αλλά ένα μερίδιο τιμών, το οποίο τονίζεται εμφατικά και κατ' επανάληψη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ενα αποσπάσμα της Θεογονίας (στίχοι 440-43) στο οποίο η Εκάτη μπορεί αν το θελήσει να χαρίσει μεγαλύτερη ψαριά στου αλιείς ή να τους την μικρύνει, δρώντας κατά ένα τρόπο σε συνδυασμό με τον Ποσειδώνα. Κατά δεύτερον υπογραμμίζεται η χρονική συνέχεια των τιμών που απολαμβάνει η Εκάτη, καθώς διατηρεί αυτά που αρχικώς κατείχε αλλά και ακόμη περισσότερα καθώς ο Δίας την τιμά.
0 Σχόλια