Ποίηση η μικρή σπίθα της Ψυχής

“Ονειρευόμαστε ταξίδια στο σύμπαν. Μα το σύμπαν δεν είναι μέσα μας; Τα βάθη του πνεύματός μας δεν τα γνωρίζουμε – προς τα μέσα οδηγεί ο μυστικός δρόμος. Μέσα μας ή πουθενά είναι η Αιωνιότητα με τους κόσμους της, το παρελθόν και το μέλλον”

Novalis

Αν ξαναγύριζαν οι καιροί, οι καιροί που πέρασαν! Γιατί ο άνθρωπος ξόφλησε! Ο άνθρωπος έπαιξε όλους τους ρόλους! Στα φανερά, κουρασμένος να σπάει είδωλα θα αναστηθεί, θα αναστηθεί ελευθερωμένος από όλους αυτούς τους θεούς, κι όντας κι ο ίδιος απ΄τον ουρανό θα ανιχνεύσει τους ουρανούς!

Rimbaud

……”Γιατί οι θνητοί μονάχα ανησυχούν, η γη τους δέχεται όλους, μα πιο κοντά στο φως πηγαίνουνε, ψηλά στον Αιθέρα, εκείνοι, που, πιστοί σε μύχιον έρωτα και σε Θεϊκό πνεύμα, ελπίζοντας κ΄υπομένοντας, το πεπρωμένο τους ήρεμα νικούν”’….

Holderlin

…..”Έχω την πεποίθηση ότι η υψηλότερη δραστηριότητα του Λόγου, ο οποίος περιλαμβάνει όλες τις ιδέες, είναι μια αισθητική πράξις και ότι το αληθές και το αγαθόν αδελφώνονται μόνον μέσα στο ωραίο.. Η ποίηση θα αποκτήσει μέ τον τρόπο αυτό μια υψηλότερη αξιοπρέπεια και στο τέλος θα γίνει αυτό που ήταν στην αρχή, παιδαγωγός της ανθρωπότητας”…..

Schiller

“Το ένα είναι επίσης και τα Πάντα.. Όλη η τραγικότητα στηρίζεται σε μια αξεπέραστη αντίφαση…Η ταυτότητα και η διαφορά μας δίνονται ταυτόχρονα…Κάθε λέξη που προφέρεται προκαλεί το αντίθετό της… Το συμπαντικό και το ιδιαίτερο συμπίπτουν.. το ιδιαίτερο είναι το συμπαντικό που εμφανίζεται υπό διαφορτικές συνθήκες.. το ίδιο μου το όραμά  είναι μια σκέψη και η σκέψη μου ένα όραμα… “

Goethe

Η λέξη ποίηση προέρχεται από το ποιώ και σημαίνει τόσο δημιουργία, ανάδυση και ανέλιξη ενός Λόγου που ενοράται και στοχάζεται το ένδηλο νόημα των φαινομένων, που εμφανίζονται ως κοσμικά αποσπάσματα, αρθρωμένα με την Ολότητα του Κόσμου, όσο και πράξη, έργο ποιητικό, αισθητικό και λειτουργικό.

Η ποίηση, ως έρωτας δημιουργίας και μορφοποίησης παραπέμπει στην τέχνη  της οποίας αποτελεί τον εσώτερο πυρήνα, η τέχνη ως αισθαντική ενατένιση του αόρατου και συγκινησιακή εκδήλωση του ψυχισμού, ο οποίος αποτελεί το ανταύγασμα του αόρατου. Η τέχνη, ένα παλλόμενο και φωτεινό πλάσιμο αυτού που ήδη ενυπάρχει στη φύσιν είναι με την πιο ολοκληρωμένη έννοια ένα ποείν, μια προβολή αυτού που αποκαλύπτεται εν εαυτώ, είναι ταυτοχρόνως η πραγμάτωση της φύσεως και της ποιήσεως,  οργανική ορμή που δημιουργεί και φυλάσσει αυτό που ακτονοβολεί μέσα στο σκοτάδι. Η ποιητικότητα της τέχνης συνίσταται σε μια ανάδυση, μια ανάδυση στο φως αυτού που ενοικεί στα άδυτα βάθη του Κόσμου, αυτή η ανάδυση ως δημιουργία συνοδεύεται από τη ευλαβική φύλαξη του αναδυόμενου, από το οποίο αντλεί ο άνθρωπος τα προς το ζην και πάνω στο οποίο οικοδομεί.

Όμως η ποίηση παραπέμπει και στην τεχνική, μιας που συνιστά τον εσώτερο λόγο της ανθρώπινης ενέργειας και πράξης. Όμως η μεταστροφή των αξιών, την οποία αποδίδουμε στον πλατωνικό υποβιβασμό των φυσικών μορφών και των ανθρώπινων τεχνουργημάτων και στην αριστοτελική-καρτεσιανή κυριαρχία επί της γνώσης για να ασκηθεί κυριαρχία, υποβίβασε την  αυθεντική έννοια της τέχνης σε μια αναπαραστασιακή και διακοσμητική λειτουργία. Και βέβαια η εκμεταλλευτική και καταστροφική διάσταση της τεχνολογίας,  η λατρεία της υποτιθέμενης αντικειμενικής επιστήμης και η μηδενιστική μηχανοκρατία  είναι η φυσική κλιμάκωση της δυτικής μεταφυσικής μετά τον Πλάτωνα. Ακριβώς γι΄αυτό το κάλεσμα για υπέρβαση των μεταφυσικών αντιθέσεων και διχοτομήσεων σημαίνει αποδοχή της βαθιάς συνέργειας ανθρώπου και κόσμου. Ο άνθρωπος δεν είναι υπο-κείμενο που ‘’βρίσκεται απέναντι’’ από αντι-κείμενα, με τα οποία έχει ‘’σχέση αντιπαλότητας’’. Αυτή η σχέση, σχέση ωφελισμού, χρησιμότητας και αφαίρεσης, απότοκη της λεγόμενης αναλυτικής αντικειμενικότητας του ορθολογιστικού-ντετερμινισμού και των αλλαζονικών ισχυρισμών του θετικισμού δίνει τη δυνατότητα του ελέγχου και της κυριαρχίας της φυσικής δημιουργίας, η επίταξη της φύσης για σπάταλους, άπληστους και ματαιόδοξους σκοπούς την εξαναγκάζει να παραχωρήσει γνώση και ενέργεια, όμως το τίμημα είναι η βαρβαρότητα, η απελπισία και το παράλογο, η αποξένωση εν τέλει από αυτό που μέσα στη φύση και μέσα στη φύση του  κάθε όντος είναι ζωντανό και κρυμμένο και μόνο μια υπομονετική προσοχή και ένας ευλαβικός διαστοχασμός μπορεί να το ακτινοβολήσει και να το προστατεύσει. Η φύση και τα όντα απαντούν απέναντι στον τεχνολογικό εξαναγκασμό με μια αναπόφευκτη διαλεκτική, καλύπτουν το αυθεντικό ποιόν τους και παραποιούν τη σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο, αυτό σημαίνει αυταπάτη.

Ποίηση, εν ολίγοις, είναι ο τρόπος που εμφανίζονται τα πράγματα στον άνθρωπο, έτσι όπως ο άνθρωπος μιλάει, σκέφτεται και πράττει σε σχέση με αυτά. Η ποίηση είναι η ενσάρκωση της γλώσσας, όπου ο άνθρωπος ομιλείται από το ιερό και ‘’επιτρέπει’’την διάνοιξη στο αβυσσαλέα απόμακρο. Δέχεται την διείσδυση του απεριόριστου στο πεπερασμένο και έτσι καταξιώνει την υπερβατική διάσταση του όντος. Μ΄αυτή την έννοια η αυθεντική ποίηση δεν ‘’μιμείται’’, όπως το έθεσε ο Πλάτωνας, ούτε ‘’αναπαριστά’’ ή ‘’συμβολίζει’’, όπως υποθέτει η μετα-αριστοτελική θεωρία. Η αυθεντική ποίηση καλεί, ονομάζοντας αυτό που δεν είναι ον, ιδέα ή μορφή,  Αυτό, η Ενότητα του Πολλαπλού, η Πολλαπλότητα του Ενός, ξεδιπλώνεται και αναδιπλώνεται, δίχως αρχή και τέλος, διαφοροποιείται απροσδιόριστα. Η ποίηση ανταποκρίνεται στο κάλεσμα Αυτού που δεν είναι χωρίς τον Άνθρωπο και ο Άνθρωπος χωρίς Αυτό και επιχειρεί να  επικοινωνήσει με την ποιητικότητά του, να συντονιστεί και να δονηθεί  στο ρυθμό των μεταμορφώσεών του. Αυτή είναι η δύναμη και ενέργεια της ποίησης να πάλλεται στο ρυθμό των μεταμορφώσεων του Κόσμου, να ενοράται και να ονομάζει το αδιανόητο, τον εν χρόνω, άχρονο κόσμο και να ιερουργεί το φανέρωμα του στη γενέθλια γη του, τη θνητή και πεπερασμένη του φύση. Με αυτή την έννοια η αλήθεια της δεν είναι στατική, τελεσίδικη και αιώνια, αλλά συμβαίνει συνεχώς, εισχωρεί στο γίγνεσθαι του χρόνου και αποκαλύπτει τον αόρατο κόσμο και συγχρόνως επιστρέφει στην πηγή της, τον αόρατο κόσμο.  Ο Αόρατος κόσμος, το παιχνίδι της απο-κάλυψης και της συγκάλυψης, ο τόπος του μη τόπου, μια χρονικότητα μη χρονική, αυτη η ενιαία και διαφοροποιημένη Ολότητα αναζητά την ποίηση για να δώσει εστία στο μυστήριο, στο δέος και το θάμβος του Αναπάντητου.

Το όραμα της συνάντησης, τόσο της σκέψης, όσο και της ποίησης με τον Κόσμο και η εμπειρία του ανέφικτου αυτής της συνάντησης εμψυχώνει και συντρίβει συγχρόνως τον στοχασμό και την ποίηση. Η αποκάλυψη και η φανέρωση, η απόσυρση και η απόκρυψη του Κόσμου, αλληλοδιαδέχονται η μια την άλλη και αυτοαναιρούνται ταυτόχρονα. Αυτό συνιστά το μείζον αίνιγμα και το διαρκές ερώτημα. Η αδυνατότητα μόνιμης συνάντησης Κόσμου και σκέψης, η αναγνώριση και η συμφιλίωση με το φευγαλέο και το εφήμερο αυτής της συνάντησης  μπορεί να μας ανοίξει σε μια ζωή γαλήνια, αλλά και διάπυρη, σε έναν νηφάλιο στοχασμό και σε μια μεθεκτική δημιουργία.

 ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ